Polski system emerytalny – co ja z tego będę miał?
23 października 2018
O co chodzi z ZUS, OFE, IKE, IKZE, PPE, PPK? Czym są „filary” i czy w ogóle mamy wpływ na to jak będziemy gromadzić środki na swoją przyszłą emeryturę?
Aby móc jak najlepiej wykorzystać polski system emerytalny, warto wiedzieć o nim jak najwięcej. Dlatego przygotowaliśmy cykl artykułów, w których przybliżymy o co w tym wszystkim chodzi.
Zanim omówimy poszczególne formy, krótko opiszemy mechanizmy działania polskiego systemu emerytalnego. Składa się on z tzw. trzech filarów. Dzięki temu pieniądze Polaków gromadzone są na trzy różne sposoby. Filar I i II są obowiązkowe – każda osoba pracująca jest zobligowana opłacać składki. Filar III jest dobrowolny i coraz częściej wybierany przez świadomych obywateli, którzy chcą uniezależnić swoją emeryturę od Państwa.
Filar I – czyli ZUS
Bardzo wielu Polaków przyznaje, że poza odprowadzaniem obowiązkowej składki na ZUS, nie oszczędza dodatkowo na emeryturę. A ile odkładamy w ramach obowiązkowego ubezpieczenia społecznego i co dzieje się z tymi pieniędzmi?
Każdy pracujący na umowie o pracę Polak na emeryturę odkłada miesięcznie 9,76 proc. swojego przychodu za pracę, czyli pensji brutto. Drugie tyle dokłada jego pracodawca. Łącznie jest to 19,52 proc.
Do I filaru (ZUS) trafia 12,22 proc. tej składki. Pieniądze gromadzone w ZUS przeznaczane są na bieżącą wypłatę emerytur (jest to tzw. system repartycyjny). Co ważne przynależność do I filaru jest obowiązkowa. Obowiązek odprowadzania składki emerytalnej ciąży na pracodawcy, a ich nieopłacanie jest wykroczeniem. Wypłaty emerytur w ramach I filaru są gwarantowane przez Skarb Państwa, ale niestety ich wysokość jest wielką niewiadomą.
Od czego zależy wysokość naszej emerytury? Co roku wartość odprowadzonych składek jest waloryzowana o wskaźnik, którego wysokość uzależniona jest od:
- poziomu inflacji,
- wzrostu płac,
- a także zmiany liczby płatników składek (im więcej osób pobiera emeryturę, tym wskaźnik waloryzacji jest niższy).
Ten ostatni czynnik pokazuje, że wysokość emerytur wypłacanych z I filara podatna jest na ryzyko demograficzne. Ze względu na starzenie się społeczeństwa przybywa emerytów w przeciwieństwie do spadającej liczby osób pracujących i opłacających składki. Ten negatywny trend cały czas się pogłębia, dlatego z czasem emerytury z ZUS będą coraz niższe.
Istotny wpływ na wysokość naszej przyszłej emerytury ma także wiek, w którym przejdziemy na emeryturę. Od 1 października 2017 r. powszechny wiek emerytalny wynosi 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn. Każdy przepracowany rok powyżej wieku emerytalnego będzie powodował podwyższenie przyszłej emerytury. Warto jednak pamiętać, że kapitał kumulowany na kontach w ZUS niestety nie podlega dziedziczeniu. Mając na uwadze ryzyka demograficzne warto uniezależnić emeryturę od świadczeń z I filara i w miarę możliwości wykorzystać do tego III filar (opiszemy go w kolejnych wpisach).
Filar II – ZUS czy ZUS i OFE?
W obecnym kształcie naszego systemu emerytalnego mamy możliwość wyboru czy w ramach II filaru wybierzemy ZUS czy ZUS + OFE. Jak wygląda ten podział, kiedy jest czas na decyzję i jej zmianą oraz czym charakteryzuje się II filar dowiesz się z poniższego artykułu.
Ile odkładamy na II filar?
Każdy pracujący na umowie o pracę Polak obowiązkowo odkłada wraz z pracodawcą miesięcznie 19,52 proc. swojego przychodu za pracę, czyli pensji brutto. 12,22 proc. tej składki zasila I filar, czyli ZUS. 7,3 proc. tej składki trafia właśnie do II filara – albo w całości na nasze subkonto w ZUS, albo w podziale 4,38 proc. na subkonto w ZUS i 2,92 proc. na konto w Otwartym Funduszu Emerytalnym (OFE). Co istotne środki z II filara są dziedziczone.
Czas na decyzję, czyli okno transferowe
Ci, którzy obecnie odprowadzają część składek do OFE co kilka lat mogą zadeklarować, że chcą przejść do ZUS-u. i odwrotnie, Ci którzy mają subkonto w ZUS-ie mogą zadeklarować, że teraz chcą część składki przekazywać do OFE. Terminy, w których jest możliwość zmiany publikowane są na stronie ZUS. Ostatnio taka możliwość była do końca lipca 2016 r., a kolejna za 4 lata, czyli w 2020 r. W przypadku zmiany należy wypełnić stosowną deklarację i dostarczyć ją do ZUS.
Jak dalej potoczą się losy OFE? Już ponad 2 lata temu Rząd zapowiadał zmiany w OFE, które miały być rewolucją w systemie zabezpieczenia emerytalnego – II filar praktycznie miał przestać istnieć. Po zmianach około 75 proc. aktywów netto OFE miało zostać przekształcone w aktywa specjalistycznych funduszy inwestycyjnych, które mają stanowić głównie akcje spółek notowanych na Giełdzie Papierów Wartościowych. Z kolei 25 proc. obecnych aktywów OFE – czyli gotówka, obligacje czy akcje spółek notowanych na zagranicznych giełdach – miało zostać przekazanych do Funduszu Rezerwy Demograficznej, a także zapisanych na subkontach obywateli w ZUS. Do tej pory jednak nic się nie zmieniło. Warto dodać, że w we wrześniu br. Platforma Obywatelska skierowała do Sejmu projekt nowelizacji ustawy o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych. Jego celem ma być ochrona środków zgromadzonych na rachunkach OFE.
